Czym charakteryzują się farby akwarelowe dla profesjonalistów?

Nie trzeba być wybitnym znawcą, a w zasadzie nie jest wymagana jakakolwiek kompetencja malarska, aby rozpoznać profesjonalne farby akwarelowe. Wystarczy policzyć kolory: jeżeli jest ich więcej niż 12, to możemy założyć, że nie mamy do czynienia z farbami szkolnymi. Jeżeli cena za jeden kolor (kostkę, tubkę) przekracza 4 zł, to możemy być pewni, że to farby do profesjonalnych zastosowań. Za co tak naprawdę płacimy? Czym w praktyce różnią się akwarele szkolne i profesjonalne?

Warto wiedzieć, jak powstają akwarele. Dzięki temu lepiej zrozumiemy, czym takie produkty, jak profesjonalne farby akwarelowe Białe Noce różnią się od szkolnych „farbek” akwarelowych.

Jak powstają akwarele?

Farba akwarelowa to wodny roztwór pigmentu, dla którego spoiwem jest guma arabska (żywica akacji afrykańskich). Produkcja akwareli od wieków nie uległa istotnym zmianom. Pierwszym etapem produkcji akwareli jest rozcieranie pigmentu na drobny proszek. Naturalne pigmenty pochodzą z produktów roślinnych, zwierzęcych i minerałów. W tej ostatniej grupie bardzo często wykorzystywanym pigmentem jest sproszkowana mika. Z kolei sepia jest efektem destylacji wydzieliny z worka czernidłowego mątw, które używają barwnika do celów obronnych (w zabarwionej wodzie można ukryć się przed wzrokiem napastnika).

Pigment łączony jest z gumą arabską (spoiwo) i miodem pszczelim (właściwości zmiękczające). Taki skład mają właśnie słynne rosyjskie farby akwarelowe Białe Noce czy farby akwarelowe Sonnet. Dodatkowym składnikiem farb akwarelowych w postaci pasty lub w płynie, jest woda.

W kontakcie z chłonnym podłożem, którym najczęściej jest papier, farba akwarelowa pozbywa się wody, natomiast pigment osadza się na włóknach papieru. W przypadku farb olejnych i akrylowych osadzanie koloru jest efektem wiązania (wysychania) spoiwa. Tymczasem pigmenty zawarte w akwarelach osadzają się głównie dzięki zjawisku adhezji, czyli łączenia się powierzchniowych warstw ciał fizycznych. Dlatego w przypadku akwareli do utrwalenia koloru nie jest potrzebne wysychanie farby: pigment wnika błyskawicznie w papier i jest nieusuwalna chwilę po zetknięciu z papierem. Dlatego technika akwarelowa jest tak wymagająca, bo nie pozwala na „reset”: można tylko poprawiać, ale nie można cofnąć raz położonego koloru.

Co różni akwarelki szkolne i profesjonalne farby akwarelowe?

Jak powiedzieliśmy na wstępie, różnica pomiędzy farbami dla dzieci i dla profesjonalnych artystów jest policzalna: im więcej kolorów w zestawie, tym większa pewność, że mamy do czynienia z markowym produktem. Zestaw 24-kolorowy wydaje się dość szeroki, ale dopiero przy 40-50 barwach zaczyna się malowanie na poziomie zawodowym. Jeżeli mamy do dyspozycji ponad 100 kolorów, to w wielu przypadkach nie musimy już miksować kolorów: wystarczy skorzystać z gotowych i wody.

Jednak o jakości farb akrylowych świadczą też bardziej subtelne właściwości, o czym przypomina specjalista ze sklepu dla plastyków Loveart: – Oczywiście ważna jest liczba kolorów, ale też ich jakość. Właściwości gotowej farby zależą od staranności zmielenia pigmentu i od szlachetności użytego do sproszkowania materiału. Choć znamy zasadnicze składniki farb akwarelowych, to specyficzne dodatki oraz sposób łączenia składników decyduje o tym, jak rozkłada się barwnik w trakcie malowania. Rodzaj użytego pigmentu decyduje też o trwałości kolorów, o podatności na blaknięcie pod wpływem promieni słonecznych (promieniowania UV). Kluczową kwestią dla jakości farb jest koncentracja pigmentu. Im więcej pigmentu, tym lepsza jest farba, bo można ją mocniej rozcieńczać.

Jak łatwo zauważyć, farby akwarelowe oferowane są w kilku różnych postaciach. Czy stan skupienia jest sygnałem jakości farby?

Czy lepsze są akwarele w kostkach, tubach czy w słoikach?

Akwarele dostępne są w trzech stanach skupienia: stałym, półpłynnym i płynnym. Dość powszechna jest opinia, że farby akwarelowe w tubach są najbardziej profesjonalne i oferują najlepsze efekty. Szczególną użyteczność okazują przy malowaniu obrazów o większych powierzchniach. Ich wadą jest to, że po dłuższym nieużywaniu mogą rozwarstwiać się, zaklejać zakrętki lub wysychać na skutek rozszczelnienia. Doskonale sprawdzają się przy intensywnym malowaniu i pokrywaniu dużych powierzchni.

Najbardziej tradycyjne są farby akwarelowe w kostkach, czyli w postaci stałej, które trzeba rozcierać przy użyciu wody i pędzla. Są bardzo wygodne w użyciu, nie ulegają degradacji, nie można ich uszkodzić np. w podróży czy w czasie wypadu w teren. Jeżeli dysponujemy markowymi farbami, to akwarele w kostkach wyróżnia też bardzo duża wydajność.

Ostatnią formą, w której występują farby akwarelowe, jest koncentrat w płynie. Mowa o farbach Liquarel firmy Renesans, które nadają się do bezpośredniego malowania – bez rozcieńczania, bez konieczności ustalania za każdym razem właściwego nasycenia. W efekcie doskonale sprawdzają się w technice lawowania.

Na zakończenie warto też wspomnieć o markerach na bazie wody, np. Ecoline Brush Pen. Dzięki zastosowaniu pędzelkowych końcówek markery pozwalają uzyskać efekty zbliżone do malowania tradycyjnymi akwarelami i pędzlem.