Jakie podatki musi płacić przedsiębiorca?

Każdy przedsiębiorca zobowiązany jest do prowadzenia księgowości. Na podstawie rozliczeń dokonuje się obliczenia wysokości podatku – który może różnic się w zależności od wybranej formy opodatkowania, a także przekroczenia progów podatkowych. Prawo podatkowe jest skomplikowane zwłaszcza dla osób początkujących, dlatego wyjaśniamy, jakie podatki musi płacić przedsiębiorca i od czego zależy ich wysokość.

Podatek dochodowy – podstawowy podatek, który musi płacić przedsiębiorca. Skala podatkowa

Podstawowym rodzajem podatku, który obliczany jest na podstawie wybranej formy opodatkowania, jest podatek dochodowy. Jest to podatek bezpośredni i obowiązkowy dla każdego przedsiębiorcy. Jego wysokość jest zależna od formy opodatkowania, wysokości dochodów lub przychodów, profilu prowadzonej działalności, liczby zatrudnionych pracowników lub liczby mieszkańców gminy, na której terenie prowadzona jest działalności. W pierwszej kolejności przyjrzyjmy się skali podatkowej – najczęściej wybieranej formie opodatkowania.

W sytuacji, kiedy przedsiębiorca wybierze formę opodatkowania na zasadach ogólnych, czyli skalę podatkową, wysokość podatku wynosi 17% lub 32%, w zależności od wysokości osiągniętego dochodu – wyjaśnia specjalista z biura księgowego Grażyny Jabłońskiej z Gliwic. – Dochód to przychód minus koszty jego uzyskania. Jeżeli wyniesie mniej niż 85 528 zł w ciągu roku, przedsiębiorca zobowiązany jest do opłacenia 17% podatku. W sytuacji, kiedy dochód przekroczy tę kwotę, nadwyżka zostaje opodatkowana stawką 32%.

Skala podatkowa jest, jak już wspomnieliśmy, najpopularniejszą formą opodatkowania. Dlaczego? Choć dochody powyżej 85 528 zł są opodatkowane wyższą stawką, możliwe jest rozliczenie się razem z małżonkiem, a także dokonanie odliczeń z tytułu ulg, np. na dzieci lub na internet. Jednocześnie dochód można pomniejszyć o wartość opłaconych składek ZUS na ubezpieczenie społeczne, a wysokość podatku można zmniejszyć o zapłacone składki na ubezpieczenie zdrowotne (ale jedynie w 7,75% podstawy wymiaru).

Druga forma opodatkowania dochodów: podatek liniowy – stała skala podatku

Przedsiębiorca może również wybrać stałą stawkę opodatkowania wynoszącą 19%. Jest to tzw. podatek liniowy, który jest niezależny od uzyskiwanych dochodów. Jest korzystny dla firm, które uzyskują bardzo wysokie dochody, powyżej 85 528 zł rocznie. Niestety mogą z niego skorzystać wyłącznie podatnicy, którzy prowadzą pozarolniczą działalność gospodarczą oraz działy specjalne produkcji rolnej. W przypadku wyboru tej formy opodatkowania niemożliwe jest rozliczanie się wspólnie z małżonkiem, nie można również skorzystać z ulg podatkowych. W przypadku podatku liniowego możliwe jest jednak odliczenie od podatku składek na ubezpieczenie zdrowotne, a od dochodu wartości opłaconych składek na ubezpieczenie społeczne.

Rozliczenie podatku dochodowego za pomocą ryczałtu

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych to nadal jedna z form podatku dochodowego. W tym przypadku opodatkowaniu nie podlega dochód, lecz przychód. Skorzystać z niego mogą przedsiębiorcy, którzy zadeklarują chęć rozliczania się za pomocą ryczałtu, a ich przychody za poprzedni rok podatkowy nie przekroczą w przeliczeniu na złotówki 250 000 euro. Do przeliczenia kursu wykorzystuje się kurs ogłoszony przez NBP pierwszego roboczego dnia października poprzedniego roku. Jest to korzystny wybór dla przedsiębiorców, którzy nie ponoszą wysokich wydatków związanych z prowadzeniem działalności.

Jeżeli przedsiębiorca zdecyduje się na formę opodatkowania w formie ryczałtu, podatek będzie obliczany na podstawie profilu prowadzonej działalności. Każdej z nich odpowiada inna skala podatku: 20%, 17%, 12,5%, 10%, 8,5%, 5,5%, 3% i 2%. W sytuacji, kiedy przychody opodatkowane są różnymi stawkami, ryczałt od przychodów ewidencjonowanych oblicza się na podstawie stawek właściwych dla każdego rodzaju przychodu. Jest to jednak możliwe tylko wówczas, kiedy ewidencja przychodów prowadzona jest w taki sposób, że można określić przychody z różnych rodzajów działalności.

Karta podatkowa – podatek dochodowy, który nie jest liczony na podstawie dochodu

Podatek dochodowy może być również obliczany na podstawie rodzaju prowadzonej działalności, liczby zatrudnionych pracowników, a także liczby mieszkańców gminy, w której prowadzona jest działalność. Wysokość podatku jest wówczas stała i niezależna od dochodów. Ta forma opodatkowania to karta podatkowa, na którą mogą zdecydować się przedsiębiorcy prowadzący ściśle określone rodzaje działalności. Niezależnie od tego, czy firma osiągnęła zysk, czy stratę, do 7. dnia każdego miesiąca należy opłacić podatek dochodowy (w grudniu podatek za miesiąc poprzedni opłaca się do 28. dnia miesiąca). Wysokość podatku jest zależna od decyzji wymiarowej wydanej przez Naczelnika Urzędu Skarbowego. Deklarację PIT-16 należy złożyć do 20 stycznia danego roku.

Skala podatkowa, podatek liniowy, ryczałt oraz karta podatkowa umożliwiają obliczenie podatku dochodowego, a wybór jednej z form jest zależny od rodzaju prowadzonej działalności oraz decyzji przedsiębiorcy. Pomóc w wyborze najkorzystniejszej formy opodatkowania może biuro rachunkowe, dlatego jeśli nie mamy pewności, która forma będzie odpowiednia, skonsultujmy się ze specjalistami.

Jednak podatek dochodowy to nie jedyny podatek, który musi opłacać przedsiębiorca, dlatego przyjrzyjmy się bliżej pozostałym ich rodzajom.

Podatek VAT – podatek od towarów i usług

Podatek od towarów i usług dotyczy wartości dodanej na każdym etapie wytwarzania i dystrybucji produktu. Podstawowa stawka to 23%, jednak możemy spotkać się również ze stawkami 8%, 5%, 4% i 0%, a także ze stawką ZW (zwolnienie z podatku VAT) lub NP (nie podlega). Teoretycznie podatek VAT jest obojętny dla przedsiębiorców, ponieważ rozliczenie podatku polega na odliczeniu od podatku należnego, czyli związanego ze sprzedażą, podatku naliczonego z tytułu zakupu.

Przedsiębiorcy, którzy nie przekraczają rocznie obrotów w wysokości 200 000 zł, mogą zdecydować się na zwolnienie podmiotowe z VAT. Muszą jednak pamiętać, że po przekroczeniu tego limitu automatycznie stają się czynnymi podatnikami VAT – konieczne jest wówczas opodatkowanie czynności, która do tego doprowadziła oraz wszystkich kolejnych, które nastąpią po niej. W przypadku niektórych działalności bycie czynnym podatnikiem VAT jest konieczne już od pierwszego dnia prowadzenia działalności (dotyczy m.in. prawników, jubilerów, a także sklepów prowadzących sprzedaż na odległość kosmetyków, części komputerowych i innych, wymienionych w ustawie).

Podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC)

W sytuacji, kiedy przedsiębiorca zawiera umowę z osobą, która nie posiada własnej działalności gospodarczej (związanej np. ze sprzedażą) lub dokonuje darowizny, jest zobowiązany do zapłacenia podatku od czynności cywilnoprawnych. Podatek ten dotyczy również transakcji i umów pożyczkowych, ustanowienia hipoteki, odpłatnego użytkowania, dożywocia, umowy o dział spadku oraz zniesienia współwłasności, umowy spółki, a także depozytu nieprawidłowego. Wysokość podatku jest zależna od rodzaju transakcji, choć zwykle wynosi 1% lub 2% jej wartości.

Podatek od nieruchomości oraz od środków transportowych

Opodatkowane są również nieruchomości, które należą do przedsiębiorcy. Dotyczy to nie tylko budynków, ale również gruntów. Wysokość podatku ustala gmina – jest on zależny od położenia nieruchomości. W sytuacji, kiedy działalność jest zarejestrowana w miejscu zamieszkania (na co często decydują się przedsiębiorcy prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą), podatek od nieruchomości może wzrosnąć. Jednak zwykle, kiedy mieszkanie służy zarówno działalności, jak i celom mieszkalnym, wysokość opodatkowania pozostaje bez zmian.

Podatek płaci się również od samochodów ciężarowych, ciągników siodłowych i balastowych, przyczep oraz naczep, a także autobusów. Wysokość podatku ustalana jest przez gminę, w której zamieszkuje przedsiębiorca lub przez tą, w której prowadzona jest działalność gospodarcza. Podatek płaci się w dwóch ratach: do 15 lutego oraz do 15 września danego roku, którego dotyczy obowiązek podatkowy. Jeśli w międzyczasie obowiązek opłacenia podatku wygaśnie, opłata pobierana jest proporcjonalnie do liczby miesięcy, w których obowiązywał.

Oczywiście obydwa rodzaje podatków dotyczą wyłącznie przedsiębiorców, którzy posiadają nieruchomości i/lub wymienione środki transportu. Wśród wymienionych wyżej podatków tylko podatek dochodowy jest obowiązkowy dla każdego przedsiębiorcy. Pozostałe są zależne od przepisów, wykonywanych transakcji, a także posiadanego majątku – dlatego nie każdy przedsiębiorca musi je płacić.