Podstawowe czynności notarialne

Notariusz jest osobą zaufania publicznego, a podczas realizacji czynności notarialnych w kancelarii, działa on w imieniu państwa. Notariusze odgrywają bardzo ważną rolę w całym systemie prawnym – ponieważ dokumenty sporządzane w kancelariach notarialnych posiadają moc urzędową, ich działalność pozwala na ograniczenie sporów sądowych. Co należy do podstawowych czynności notarialnych?

Notariusze w Polsce nie świadczą usług, jak ma to miejsce w przypadku radców prawnych czy adwokatów, ale dokonują czynności prawnych, nadając im charakteru urzędowego, podobnie jak w sądach. Ich najważniejszym zadaniem jest zabezpieczanie niektórych stref obrotu cywilnoprawnego, np. umów sprzedaży i przeniesienia własności. Sporządzenie umowy w obecności i pod nadzorem notariusza jest dla obu stron gwarancją, że dana czynność prawna jest zgodna z ich interesami i nie przyniesie nieoczekiwanych skutków prawnych.

Czynności notarialne, czyli co się dzieje w kancelarii

Zakres działalności notariuszy reguluje ustawa z 14 lutego 1991 r. Prawo o notariacie. Zgodnie z art. 79. Czynności notariusza notariusz:

1) sporządza akty notarialne;
1a) sporządza akty poświadczenia dziedziczenia;
1b) podejmuje czynności dotyczące europejskiego poświadczenia spadkowego;
1c) podejmuje czynności związane z zarządem sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej;
2) sporządza poświadczenia;
3) (uchylony)
4) spisuje protokoły;
5) sporządza protesty weksli i czeków;
6) przyjmuje na przechowanie pieniądze, papiery wartościowe, dokumenty, dane na informatycznym nośniku danych, o którym mowa w przepisach o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne;
7) sporządza wypisy, odpisy i wyciągi dokumentów;
8) sporządza, na żądanie stron, projekty aktów, oświadczeń i innych dokumentów;
8a) składa wnioski o wpis w księdze wieczystej wraz z dokumentami stanowiącymi podstawę wpisu w księdze wieczystej;
9) sporządza inne czynności wynikające z odrębnych przepisów.

Ustawa nakłada na notariuszy obowiązek udzielenia stronom wszystkich niezbędnych informacji na temat dokonywanej czynności, a jeśli dana czynność jest sprzeczna z prawem, odmówić jej wykonania. Wszystkie akty i dokumenty sporządzane przez notariusza muszą być zrozumiałe i przejrzyste.

Czynności notarialne oczami klienta

W codziennej praktyce do podstawowych zadań notariusza należy sporządzanie aktów notarialnych, czyli dokumentów urzędowych, które potwierdzają dokonanie jakiejś czynności prawnej. Niektóre czynności prawne muszą być potwierdzane notarialnie ze względu na przepisy prawa, jednak coraz częściej zdarza się, że strony udają się do kancelarii w celu sporządzenia aktu notarialnego z własnej woli.

Wśród zdarzeń, które wymagają potwierdzenia notarialnego, możemy wymienić m.in. zawieranie umów sprzedaży, darowizny nieruchomości czy zniesienie współwłasności nieruchomości – wymienia nasz rozmówca z wrocławskiej Kancelarii Notarialnej Agnieszka Richter-Witosza i Dominik Sterc. Akt notarialny wymagany jest również przy podziale majątku wspólnego oraz przy zawieraniu umowy małżeńskiej, czyli tzw. intercyzy.

Wizyta w kancelarii notarialnej jest więc niezbędna przy zawieraniu umów o bardzo dużym znaczeniu i skutkach prawnych, ale nie tylko. Do notariusza należy udać się również w celu poświadczenia zgodności odpisu lub kopii dokumentu, a więc np. wtedy, gdy chcemy nadać ważności urzędowej dodatkowej kopii świadectwa maturalnego.